NẾU CÁ MẬP LÀ NGƯỜI
Truyện
ngắn sau đây của BERTOLT BRECHT (1898-1956),
tên thật là Eugen Berthold Friedrich Brecht. Ông là nhà thơ, kịch tác gia, và đạo
diễn, hoạt động nghệ thuật ở Cộng Hòa Dân Chủ Đức.
Cô bé – con gái bà chủ nhà – hỏi ông K.:
“Nếu cá mập là người, liệu chúng có cư xử tử tế hơn
với loài cá nhỏ không hở ông?”
Ông đáp:
“Ừ, hẳn rồi. Nếu cá mập là người, nơi biển cả chúng
sẽ cho xây khu nhà ở thật lớn và kiên cố cho cá nhỏ, trong đó có đầy đủ lương
thực thực phẩm, lại còn có thảo mộc và bách thú để ngắm nữa. Chúng sẽ lo liệu
cho khu cư xá này luôn luôn có nước tươi mát, và đề ra những biện pháp chăm lo
sức khỏe cho loài cá nhỏ nữa. Chẳng hạn nếu một con cá nhỏ nào bị thương ở vây,
lập tức cá mập sẽ băng bó cho nó, kẻo cá nhỏ sẽ chết mất trước thời gian cá mập
muốn. Để cá nhỏ khỏi u sầu, thỉnh thoảng sẽ có những lễ hội dưới nước, bởi vì
bọn cá nhỏ mà vui vẻ thì ăn chúng sẽ ngon miệng hơn là ăn bọn cá nhỏ ủ rũ. Dĩ
nhiên cũng có trường học ở khu cư xá rộng lớn này nữa. Nơi nhà trường, cá nhỏ
sẽ học phương pháp bơi lội trong hàm cá mập. Chúng lại còn học môn địa lý nữa,
để cho cá mập mỗi khi lười biếng nằm bất kỳ chỗ nào cũng có thể tìm thấy cá nhỏ
ngay lập tức. Vấn đề chủ yếu tất nhiên là việc giáo dục cho cá nhỏ. Chúng sẽ
được dạy dỗ rằng điều cao cả và đẹp đẽ nhất chính là lòng tự nguyện hy sinh, và
rằng chúng phải tin tưởng vào cá mập, nhất là khi chúng ưu tư đến một tương lai
xán lạn.
“Nếu cá mập là người, đương nhiên chúng phải gây
chiến tranh với nhau, để cướp bóc những khu cư trú khác và các cá nhỏ ngoại
quốc. Chúng sẽ cho bọn cá nhỏ của chúng gây chiến tranh chứ chúng không đích
thân ra tay đâu. Chúng sẽ dạy bảo cá nhỏ rằng bầy cá nhỏ của chúng và loài cá
nhỏ của những con cá mập khác luôn có một mối tử thù với nhau. Loài cá nhỏ mà
ta tưởng là không biết nói, thật sự thì chúng im lặng do nhiều loại ngôn ngữ
khác nhau của chúng đó thôi. Cho nên không thể không hiểu nhau được. Trong
chiến tranh, con cá nhỏ nào mà đi giết cá nhỏ thù địch có ngôn ngữ khác với nó
thì nó được cá mập gắn huân chương bằng rong biển cho, đồng thời phong cho danh
hiệu ‘anh hùng’ nữa.
“Nếu cá mập là người, đương nhiên bọn
chúng cũng có nền nghệ thuật nữa. Sẽ có những tác phẩm hội họa thể hiện những
chiếc răng màu sắc rực rỡ của cá mập, hoặc thể hiện
những hàm cá mập trông giống như vườn chơi và cá nhỏ bơi lội tung tăng trong
đó. Rạp hát dưới đáy biển sẽ trình diễn nghệ thuật của cá nhỏ hào hùng bơi hăng
hái vào hàm cá mập và âm nhạc sẽ tuyệt diệu đến nỗi, qua những tiết tấu của dàn
nhạc, cá nhỏ sẽ được ru ngủ mơ màng khoan khoái nhất để bị chui tọt vào hàm cá
mập mà không hay.
“Nếu cá mập là người, tất nhiên chúng
cũng có tôn giáo nữa. Cá mập sẽ giảng rằng cõi chân phúc đời đời cho cá nhỏ
chính là trong bụng cá mập vậy. Cá nhỏ vẫn bình đẳng với nhau như hiện nay. Một
số trong bọn cá nhỏ đó sẽ trở thành những viên chức và được đặt ngồi trên lũ cá
nhỏ khác còn lại. Thậm chí những con trộng trộng hơn một chút cũng được phép
xơi những con nhỏ hơn trong bọn. Và các con cá mập sẽ rất hân hạnh vì đích thân
xơi những miếng mồi trộng trộng đó. Những cá nhỏ có địa vị cao hơn sẽ đặt ra
một trật tự trong cộng đồng chúng, sẽ có giáo sư, sĩ quan và kỹ sư xây dựng khu
nhà ở to lớn của chúng, v.v...
“Tóm lại, nếu cá mập là người, chắc hẳn
sẽ có một nền văn hóa dưới biển vậy…”
LÊ ANH MINH
Bản tiếng Việt đăng
Người
Lao Động, ngày 01-01-2005.
Dịch từ tiếng Đức: Wenn die Haifische Menschen wären.
